Er klimt een rat langs mijn been omhoog…
In dit artikel deel ik met je hoe het denken in fasen mij vaak helpt in lastige situaties. Het zorgt ervoor dat ik niet allerlei emoties tegelijkertijd ervaar, maar dat ik sommige kan uitstellen of parkeren.
Zo gaat het ook als je leert werken met de Fasen van Gedragsverandering. Je kunt sommige acties, maar ook sommige frustraties, even parkeren tot het moment dat het wél effectief is. Fijn toch?
Het is juni 2022. Ik ben samen met mijn jongste zoon in zijn net geschilderde kamer, want hij is onlangs naar zolder verhuisd.
En er klimt een rat langs mijn been omhoog.
Hoe ben ik hier nu in verzeild geraakt?! En waarom was ik wel enigszins gespannen, maar niet in paniek?
Even terug naar het begin
Wie mij een beetje kent die weet dat ik niet zo gericht ben op dieren. Grappig genoeg ben ik al 23 jaar vegetariër en heb ik wel veel respect voor ze. Maar ik ben liever niet te dicht bij ze in de buurt.
Maar ja. Ik ben niet de enige bewoner in ons huis. En dit voorjaar bleek dat mijn jongste zoon toch écht heel graag dieren wilde toen hij opeens zei: ‘Een hond kan bij ons niet he?’
Door deze vraag hadden we wel een gesprek over huiddieren. Welke dieren hebben andere mensen? Welke dieren hebben wij vroeger gehad?
En zo kwam het gesprek op ratten.
Mijn zoon ging google-en en hij kwam erachter dat je veel leuke dingen kunt doen met ratten. En hij vroeg zich af: zou ik misschien een rat kunnen hebben als huisdier?
En hier kwam het denken in processen van pas
Ik had een dilemma
Als iemand had gevraagd: wil jij ratten? Dan was mijn antwoord nee geweest. Maar dat was hier niet het geval. We waren op zoek naar ‘iets’ voor mijn zoon. En nu kwam de optie van ratten voorbij.
Heel dapper (vind ik) besloot ik dit proces stap voor stap te bekijken. Net als het werken met de fasen van gedragsverandering
Stap 1 Ben ik bereid er over na te denken?
De eerste fase van gedragsverandering is de onbewuste fase. Aan iemand in deze fase vraag je niet of ze wil veranderen, want het antwoord is dan waarschijnlijk nee én je creëert er weerstand mee. Wat je wel wilt doen is onderzoeken of iemand ervoor open staat om er over na te denken.
Ik besloot dat ik bereid was erover na te denken. Dat gaf ik ook aan bij mijn zoon. Het was absoluut niet zo dat er was besloten dat hij huisdieren mocht, maar we zouden een periode nemen om er open over te praten en na te denken.
Stap 2 Wat zijn voor- en nadelen?
Vervolgens namen we de tijd om er eens over na te denken. De stages of change hebben het over de overwegende fase. Ik vroeg aan mijn zoon onder andere:
- Waarom wil je eigenlijk ratten?
- Wat denk je dat je met ze gaat doen?
- Wat denk je dat zij gaan doen?
- Hoe ga je ervoor zorgen? Wat doe je bijvoorbeeld in de vakantie?
- Zijn er alternatieven? Is een cavia bijvoorbeeld niet net zo leuk ;-)?
Ondertussen dacht ik ook na over mijn eigen voorwaarden. Al googelend natuurlijk, want ik wist eigenlijk niet eens hoe een tamme rat er uit zag.
Stap 3 Voorbereiden
We waren nog steeds aan het overwegen, maar wel duidelijk een stapje verder. We gingen de optie van ratten concreter onderzoeken. Binnen de stages of change kan je dit ook als overwegen zien, maar het voelde als een volgende stap.
Want het was duidelijk. Cavia’s zijn blijkbaar niet net zo leuk. En ratten waren nog steeds geweldig. Een paar praktische uitdagingen waren opgelost. En ik had mijn voorwaarden helder voor als we ratten zouden krijgen.
Het was dus nog niet besloten dat ze er zouden komen. Maar wel dat we een volgende stap gingen nemen. Voor mij betekende dat dat ik wel eens zo’n beestje wilde zien. En ook dat ik mijn zoon graag met zo’n beestje wilde zien, want stel je voor dat hij hem niet eens durfde op te pakken of zo.
En zo stapten wij in de auto en gingen op weg naar een rattery. Dat blijkt dus een rattenfokker te zijn, want mijn zoon had gelezen dat dit een veel betere keuze is dan via bijvoorbeeld een dierenwinkel. Hier aangekomen besloot ik op ruime afstand van alle ratjes te blijven, wat gelukkig ook prima was voor iedereen. En mijn zoon stond te glimmen met een ratje op zijn arm….
Op dat moment werd de knoop doorgehakt. Het was duidelijk. Mijn zoon vond de ratjes geweldig. En ik vond mijn zoon met ratjes geweldig.
Stap 4 Actie
Toen was het tijd voor actie.
Nog niet om de ratjes te kopen. Want er moest in huis nog wel wat veranderen. Eén van de voorwaarden was namelijk dat onze nieuwe huisgenoten op zolder zouden wonen ;-). Er werd verhuisd en geschilderd. Ook kochten we een kooi via Marktplaats, die mijn zoon opknapte. En onderzocht hij waar hij de ratjes (want het waren er inmiddels al 3) zou kopen.
Toen we uiteindelijk zijn 3 jonge ratjes gingen ophalen, was het proces voor mij zeker nog niet afgelopen. Pythagoras, Archimedes en Fibonacci (tja) waren vanaf toen onze nieuwe huisgenoten.
En ik weigerde om daar bang voor te blijven.
Dus ik bleef in actie. Ik wilde niet alleen dat ik niet meer bang voor ze was, maar ik wilde ze het liefst ook leuk vinden. Dus ik maakte een stappenplan.
Ik gaf mezelf 2 weken om afstand te houden. Mijn doel was om er na 2 weken eentje op te pakken. Dus ik ging vaak naar ze kijken, zeker wanneer de rest van het gezin met ze aan het spelen was. En af en toe aaide er er eentje, met 1 vinger en ongeveer een halve seconde.
De confrontatie
Na twee weken stapte ik in de omheining die mijn zoon had gebouwd om op de grond met zijn ratjes te kunnen spelen. En toen waren we bij de start van het verhaal.
Er klom een rat langs mijn been omhoog.
Heel spannend natuurlijk. En al een klein beetje schattig.
En nu?
Nu, een paar maanden later, vind ik de ratjes leuk. Nog steeds zal ik ze niet zomaar oppakken als er niemand bij is. Maar ik vind ze grappig en schattig. Mijn doel is behaald.
Maar zijn dit dan de Fasen van Gedragsverandering?
De kritische lezer heeft vast al opgemerkt: het gaat hier niet om een gedragsverandering zoals ik die meestal beschrijf. Het is geen verandering die dagelijks iets van mij vraagt als het gaat om mijn gedrag. Ik heb de fasen alleen gebruikt om te beschrijven hoe ik bewust wende aan het idee van huisdieren en later aan de huisdieren.
Wat wél echt zo is, is dat het werken met de Fasen van Gedragsverandering je handelen een volgorde geeft. Je hoeft niet alles tegelijkertijd te doen. Ook van je cliënt hoef je niet van alles tegelijkertijd te vragen. Sterker nog: dat werkt niet en geeft alleen maar meer weerstand.
Meer weten?
Wil jij meer weten over de Fasen van Gedragsverandering?
En wil je meer weten over ratjes? Dan kan je terecht bij mijn zoon!
Gerelateerde blogs:
Wetenschappelijke kritiek, maar praktisch nut (S3/A10)
“Autonomie is niet hetzelfde als onafhankelijkheid” (S3/A9)
